Wydawca treści
Rezerwaty przyrody
Co to jest rezerwat? Według defincji ustawowej brzmi on następująco: "Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi..."
Rezerwaty przyrody
Na terenie Nadleśnictwa Piwniczna znajduje się siedem rezerwatów przyrody.
Hajnik. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 maja 1974 r w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 20, poz. 121). Leży u zbiegu dwóch potoków płynących głębokimi wąwozami. Osobliwością jest fragment czystej jedliny naturalnego pochodzenia, w wieku 130-180 lat. Pojedyncze jodły osiągają tu 110-115 cm pierśnicy i do 40 m wysokości. Dominującym zespołem jest buczyna karpacka Denario glandulosae-Fagetum, z mieszanym drzewostanem jodłowo-bukowym z przewagą buka w niższej warstwie. Zespół jedlin - Galio-Abietetum zajmuje mniejszą częśd rezerwatu. Runo jest bardzo gęste, wysokie, mocno zróżnicowane pod względem gatunkowym (bogate). Najwięcej jest wietlicy samiczej oraz jeżyny gruczołowatej. Występują tu wszystkie gatunki typowe dla lasów bukowych tego zespołu, a więc: żywce - gruczoło-waty i cebulkowy, żywokost - sercowaty i bulwiasty i paprotniki.
Las lipowy Obrożyska. Powstał w 1919 roku na powierzchni ok. 20 ha, ponownie zatwierdzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 375 z dnia 24 grudnia 1957 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 6, poz. 35 z 1958 r.). Powiększony do obecnej powierzchni Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 lutego 1983 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5, poz. 35 z 1983 r.). Ochroną ścisłą objęto fragment lasu liściastego ze znaczną przewagą lipy drobnolistnej. Położony jest w strefie przejściowej od piętra pogórza do regla dolnego. Dominujące zbiorowiska to karpacki grąd lipowy (Tilio-Carpinetum) w dwóch wariantach: ubogim z mchem płonnikiem (Tilia cordata - Polytrichum attenu-atum) i żyznym z gwiazdnicą wielkokwiatową (Tilia cordata - Stellaria holostea) oraz buczyna karpacka (Fagetum carpaticum). W niższych fragmentach rezerwatu występują płaty zespołu olszyny karpackiej (Alnetum incanae), a na dnie dolinki zbiorowisko łąkowe z rzędu Arrhenatheretalia. Drzewo-stany rezerwatu budują lipa drobnolistna, grab, jodła, buk, świerk, jawor i modrzew.
Żebracze. Utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5, poz. 63 z 1996 r.). Zajmuje strome stoki południowo-zachodniego grzbietu Wielkiej Bukowej (1104). Zachodnia granica rezerwatu opiera się o drogę prowadzącą ze Szczawnika do schroniska „Bacówka nad Wierchomlą". Rezerwat położony jest na wysokości 697-1010 m n.p.m. Dominują drzewostany bukowo-jodłowe. Największą powierzchnię zajmuje zespół żyznej buczyny karpackiej (Dentario glandulo-sae-Fagetum) w czterech wariantach: typowy, wariant wietlicowo-narecznicowy z wietlicą samiczą i narecznicą krótkoostną, wariant trzcinnikowy z trzcinnikiem leśnym oraz wariant z niecierpkiem pospolitym. Niewielką powierzchnię zajmuje również zespół kwaśnej buczyny (Luzulo nemorosae-Fagetum). Występuje tu wiele roślin chronionych, a między innymi: gnieźnik leśny, podkolan zielo-nawy, parzydło leśne, paprotnik kolczysty i miesięcznica trwała. Krajobrazowym walorem są liczne wychodnie skalne, jary źródliskowe i wąwozy.
Baniska. Założony w 1924 roku przez Adama hrabiego Stadnickiego. Umocowanie prawne nastąpiło zarządzeniem Ministra Leśnictwa z dnia 30 kwietnia 1955 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 49 poz. 484). Pierwotna powierzchnia rezerwatu wynosiła 17,69 ha. W 1983 roku został powiększony do 55,52 ha zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 lutego 1983 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5 poz. 35). Ponownie powiększony do 141,96 ha rozporządzeniem Wojewody Małopolskiego nr 16/07 dnia 14 listopada 2007 r. (Dz.U.Woj.Małopol. nr 852, poz. 5006). Obszar rezerwatu znajduje się częściowo w obrębie starego osuwiska. Dominują dwie formacje roślinne. Dolinkę potoku Baniska i stok północno-wschodni zajmuje buczyna karpacka (Denario glandulosae-Fagetum) na glebach brunat-nych. Drzewostany tworzy tu buk z dużym udziałem jodły i jawora oraz niewielkim świerka. Wiek drzewostanu waha się od 60 do 180 lat przy czym niektóre okazy mogą osiągać wiek ponad 200 lat. Jodły i buki osiągają tu okazałe rozmiary. Kwaśna buczyna górska (Luzulo nemorosae-Fegetum) rozwinęła się na glebach skrytobielicowych i pokrywa grzbiety gór i stok północno-zachodni. Drzewostany charakteryzują się dużym udziałem świerka, zacznie mniejszym jodły oraz grupowym występowaniem brzozy. Runo jest ubogie i mało zróżnicowane. Z roślin chronionych występuje tu paprotka zwyczajna i wroniec widlasty.
Lembarczek. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 kwietnia 1985 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 7, poz. 60). Zajmuje mocno zróżnicowane morfologicznie, północne stoki masywu Lembarczka. Dominującym zespołem (niemal na całej powierzchni rezerwatu) jest buczyna karpacka (Dentario glandulosae – Fagetum) zróżnicowana na dwa podzespoły: Dentario glandulosae – Fagetum corydaletosum zajmujący miejsca żyźniejsze w zagłębieniach oraz Dentario glandulosae – Fagetum typicum – przywiązany do nieco uboższych gleb występujących głównie na wypukłych formach terenu. Drzewostan buduje buk i jodła, miejscami występuje także jawor.
Wierchomla. Rezerwat utworzony na mocy zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 16, poz. 91). Teren rezerwatu zajmującego stoki i przyszczytowe partie pod Pustą Wielką pokrywają liczne wychodnie skalne zbudowane z piaskowców i zlepieńców. Niezbyt gęste piętro górne drzewostanu tworzą głównie buk z jodłą w wieku dochodzącym do 170 - 180 lat (w przypadku pojedynczych okazów). Miejscami rośnie znacznie młodszy świerk. Wiele starych drzew (głównie jodeł) obumarło i powaliło się bądź stoją służąc ptakom jako drzewa dziuplaste. W spodzie drzewostanu gęsto rozwija się młode pokolenie pokrywając niemal połowę powierzchni. Dominujący zespół buczyny karpackiej (Denario glandulosae-Fagetum) jest zróżnicowany na dwa warianty - żyzny i uboższy.
Okopy Konfederackie. Niewielki historyczno-krajobrazowy rezerwat utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 08 lipca 1963 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 59, poz. 304) Leży na krańcach Beskidu Sądeckiego, w pobliżu Przełęczy Tylickiej, na stokach góry Jawor. Osobliwością rezerwatu są dość wyraźnie zachowane ślady okopów konfederackich z lat 1769-1770. Teren rezerwatu otaczają rozległe polany porośnięte jałowcem. Obok rezerwatu stoi potężny blok skalny z wmurowaną tablicą upamiętniającą zdarzenia zaszłe tu przed ponad dwoma wiekami.
Najnowsze aktualności
Odsłonięcie tablicy poświęconej Oddziałowi "Żandarmeria" w Leśnictwie Łomnica
Odsłonięcie tablicy poświęconej Oddziałowi "Żandarmeria" w Leśnictwie Łomnica
Fot. Krzysztof Tomasiak
Odsłonięcia tablicy dokonali: Pan Zbigniew Obtułowicz – Prezes Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Nowym Sączu oraz Nadleśniczy Stanisław Michalik. Fot. K. Tomasiak
Fot. K. Tomasiak
Fot. K. Tomasiak
Fot. K. Tomasiak
Fot. K. Tomasiak
W dniu 25 czerwca 2016 roku, na terenie Leśnictwa Łomnica, odbyła się uroczystość odsłonięcia tablicy edukacyjnej, poświęconej żołnierzom oddziału „Żandarmeria" Polskiej Podziemnej Armii Niepodległościowców, którzy w latach 1948-1949 utworzyli w tym miejscu, pomiędzy Łabowską Halą a Halą Turbacz, bazę partyzancką.
Przybyłych licznie na uroczystość gości przywitał Stanisław Michalik, Nadleśniczy Nadleśnictwa Piwniczna. Odsłonięcia tablicy dokonali: Pan Zbigniew Obtułowicz – Prezes Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Nowym Sączu oraz Nadleśniczy Stanisław Michalik. Tablice poświęcił ks. Bogdan Całka SJ.
Następnie głos zabrał Stanisław Michalik, przekazując zebranym historię oddziału „Żandarmeria" oraz bazy partyzanckiej. Wspomniał również o roli leśników w tworzeniu struktur PPAN, a szczególnie założyciela oddziału Stanisława Pióro pseudonim „Emir", który był leśniczym w leśnictwie Łabowa, w Nadleśnictwie Nawojowa.
Następnie wystąpiła Pani Roksana Szczypta-Szczęch (IPN Kraków). W swoim przemówieniu wspomniała o przyszłości tego miejsca i możliwości przeprowadzenia badań archeologicznych.
Następnie głos zabrał Pan Leszek Zakrzewski – Prezes Towarzystwa Historycznego, który przedstawił postać kapelana „niepodległościowców" Ks. Władysława Gurgacza (zwanego przez partyzantów „Ojcem") i jego roli jaka odegrał dla oddziału. W dalszej kolejności przemawiali: Ks. Por. Tomasz Szewczyk Kapelan Wojska Polskiego oraz przedstawiciel Stowarzyszenie „Wolność i Niezawisłość" z oddziału krakowskiego.
W uroczystości wzięli udział Zastępca Dyrektora RDLP w Krakowie, Pan Tadeusz Dragon oraz Nadleśniczy Nadleśnictwa Nawojowa Pan Tomasz Romanowski.
Na zakończenie uroczystości sygnał „Darz Bór" odegrali leśnicy-sygnaliści z Nadleśnictwa Nawojowa i Piwniczna.
Poniżej krótki fragment opisu miejsca, w którym znajdowała się baza oddziału partyzanckiego „Żandarmeria" PPAN.
„To właśnie tutaj znajdowała się leśna Baza oddziału. W wyszukanie tego miejsca zaangażowani byli Cabak i Ryba – jako doskonale znający teren. Było idealne. Wody było pod dostatkiem, stok miał nachylenie południowo-zachodnie. W niedalekiej odległości biegł główny szlak grzbietowy Beskidu Sądeckiego i drewna było pod dostatkiem.
Pierwotnie zniwelowano teren wykonując niewielki placyk. To tutaj przeniesiono wojskowy namiot z okolicy Złotego. Docelowe schronienie postanowiono zlokalizować w głębokim jarze, jaki tworzył potok. Samo pomieszczenie wykonano z bali pozyskanych ze starych budowli, znajdujących się w okolicy.
W ten sposób powstała budowla, którą po prostu wkopano w stok nieco poniżej placyku, dobrze maskując czwartą ścianę od strony potoku. Schron posiadał dwie izby. W pierwszej była sypialnia z piętrowymi pryczami. Druga stanowiła część gospodarczą, w której znajdował się piec chlebowy i podręczny magazynek. Nad tymi pomieszczeniami znajdował się magazyn, którego poziom zrównany był ze stokiem ponad jarem. Pod koniec września 1948 roku nastąpiła przeprowadzka do nowej siedziby. Życie w Bazie podlegało ściśle określonym regułom. Trzeba było zachować ciszę. Nie wolno było głośno rozmawiać, krzyczeć ani śpiewać. Strzelanie było bezwzględnie zakazane. Żołnierze zajmujący się pracami gospodarczymi odpowiedzialni byli za pozyskanie drewna i palenie w piecu. Aby zachować ciszę, do ich ścinania używano jedynie piły ręcznej. Za jej pomocą odcinano krążki i zanoszono do ziemianki. Dopiero wewnątrz rąbano je na szczapy. Do zadań tych żołnierzy należało przygotowywanie strawy i – co kilka dni – pieczenie chleba. Środki żywnościowe takie, jak ziemniaki, mąkę czy kaszę, kupowano od gospodarzy wspierających oddział lub oni kupowali je na zlecenie partyzantów. Głównym źródłem pozyskania mięsa było polowanie. Bezpieczeństwa strzegły czujki wystawiane przy szlaku. Nigdy nie poruszano się drogami, aby nie narazić się na przypadkowe spotkanie z żołnierzami KBW. W zimie zacierano ślady, ciągnąc za sobą wierzchołek świerka lub jodły, co upodabniało je do tzw. „rynny", zostawianej przez watahę dzików.
W obozie dbano również o ducha partyzantów. Dzień rozpoczynał się mszą świętą odprawiana przez księdza Gurgacza. Polowy ołtarz wykonany z drewna urządzono w połowie dłuższego boku placyku. Kiedy kapelan był nieobecny mszę zstępowano wspólna modlitwą. W czasie wolnym przeprowadzano wykłady z religii, łaciny, języka polskiego, matematyki. Dzień kończył się apelem.
Po opuszczeniu Bazy przez partyzantów w lipcu 1949 roku, KBW wysadziło ziemiankę, a sama lokalizacja popadła w zapomnienie.
W 2007 roku Maciej Śliwa wspólnie z Tadeuszem Rybą odszukali ślady po Bazie. Rok później Pan Śliwa ufundował krzyż z tabliczką, który wspólnie z rodziną i przyjaciółmi umieścili w rogu placyku. Podczas porządkowania terenu znaleziono liczne przedmioty, należące do partyzantów. Wszystkie zostały przekazane do izby pamięci w Szkole Podstawowej w Maciejowej".
