Wydawca treści Wydawca treści

Rezerwaty przyrody

Co to jest rezerwat? Według defincji ustawowej brzmi on następująco: "Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi..."

Rezerwaty przyrody

Na terenie Nadleśnictwa Piwniczna znajduje się siedem rezerwatów przyrody.

Hajnik. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 21 maja 1974 r w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 20, poz. 121). Leży u zbiegu dwóch potoków płynących głębokimi wąwozami. Osobliwością jest fragment czystej jedliny naturalnego pochodzenia, w wieku 130-180 lat. Pojedyncze jodły osiągają tu 110-115 cm pierśnicy i do 40 m wysokości. Dominującym zespołem jest buczyna karpacka Denario glandulosae-Fagetum, z mieszanym drzewostanem jodłowo-bukowym z przewagą buka w niższej warstwie. Zespół jedlin - Galio-Abietetum zajmuje mniejszą częśd rezerwatu. Runo jest bardzo gęste, wysokie, mocno zróżnicowane pod względem gatunkowym (bogate). Najwięcej jest wietlicy samiczej oraz jeżyny gruczołowatej. Występują tu wszystkie gatunki typowe dla lasów bukowych tego zespołu, a więc: żywce - gruczoło-waty i cebulkowy, żywokost - sercowaty i bulwiasty i paprotniki.

Las lipowy Obrożyska. Powstał w 1919 roku na powierzchni ok. 20 ha, ponownie zatwierdzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego Nr 375 z dnia 24 grudnia 1957 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 6, poz. 35 z 1958 r.). Powiększony do obecnej powierzchni Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 4 lutego 1983 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5, poz. 35 z 1983 r.). Ochroną ścisłą objęto fragment lasu liściastego ze znaczną przewagą lipy drobnolistnej. Położony jest w strefie przejściowej od piętra pogórza do regla dolnego. Dominujące zbiorowiska to karpacki grąd lipowy (Tilio-Carpinetum) w dwóch wariantach: ubogim z mchem płonnikiem (Tilia cordata - Polytrichum attenu-atum) i żyznym z gwiazdnicą wielkokwiatową (Tilia cordata - Stellaria holostea) oraz buczyna karpacka (Fagetum carpaticum). W niższych fragmentach rezerwatu występują płaty zespołu olszyny karpackiej (Alnetum incanae), a na dnie dolinki zbiorowisko łąkowe z rzędu Arrhenatheretalia. Drzewo-stany rezerwatu budują lipa drobnolistna, grab, jodła, buk, świerk, jawor i modrzew.

Żebracze. Utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 11 grudnia 1995 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5, poz. 63 z 1996 r.). Zajmuje strome stoki południowo-zachodniego grzbietu Wielkiej Bukowej (1104). Zachodnia granica rezerwatu opiera się o drogę prowadzącą ze Szczawnika do schroniska „Bacówka nad Wierchomlą". Rezerwat położony jest na wysokości 697-1010 m n.p.m. Dominują drzewostany bukowo-jodłowe. Największą powierzchnię zajmuje zespół żyznej buczyny karpackiej (Dentario glandulo-sae-Fagetum) w czterech wariantach: typowy, wariant wietlicowo-narecznicowy z wietlicą samiczą i narecznicą krótkoostną, wariant trzcinnikowy z trzcinnikiem leśnym oraz wariant z niecierpkiem pospolitym. Niewielką powierzchnię zajmuje również zespół kwaśnej buczyny (Luzulo nemorosae-Fagetum). Występuje tu wiele roślin chronionych, a między innymi: gnieźnik leśny, podkolan zielo-nawy, parzydło leśne, paprotnik kolczysty i miesięcznica trwała. Krajobrazowym walorem są liczne wychodnie skalne, jary źródliskowe i wąwozy.

Baniska. Założony w 1924 roku przez Adama hrabiego Stadnickiego. Umocowanie prawne nastąpiło zarządzeniem Ministra Leśnictwa z dnia 30 kwietnia 1955 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 49 poz. 484). Pierwotna powierzchnia rezerwatu wynosiła 17,69 ha. W 1983 roku został powiększony do 55,52 ha zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia  4 lutego 1983 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 5 poz. 35). Ponownie powiększony do 141,96 ha rozporządzeniem Wojewody Małopolskiego nr 16/07 dnia 14 listopada 2007 r. (Dz.U.Woj.Małopol. nr 852, poz. 5006). Obszar rezerwatu znajduje się częściowo w obrębie starego osuwiska. Dominują dwie formacje roślinne. Dolinkę potoku Baniska i stok północno-wschodni zajmuje buczyna karpacka (Denario glandulosae-Fagetum) na glebach brunat-nych. Drzewostany tworzy tu buk z dużym udziałem jodły i jawora oraz niewielkim świerka. Wiek drzewostanu waha się od 60 do 180 lat przy czym niektóre okazy mogą osiągać wiek ponad 200 lat. Jodły i buki osiągają tu okazałe rozmiary. Kwaśna buczyna górska (Luzulo nemorosae-Fegetum) rozwinęła się na glebach skrytobielicowych i pokrywa grzbiety gór i stok północno-zachodni. Drzewostany charakteryzują się dużym udziałem świerka, zacznie mniejszym jodły oraz grupowym występowaniem brzozy. Runo jest ubogie i mało zróżnicowane. Z roślin chronionych występuje tu paprotka zwyczajna i wroniec widlasty.

Lembarczek. Utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 11 kwietnia 1985 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 7, poz. 60). Zajmuje mocno zróżnicowane morfologicznie, północne stoki masywu Lembarczka. Dominującym zespołem (niemal na całej powierzchni rezerwatu) jest buczyna karpacka (Dentario glandulosae – Fagetum) zróżnicowana na dwa podzespoły: Dentario glandulosae – Fagetum corydaletosum zajmujący miejsca żyźniejsze w zagłębieniach oraz Dentario glandulosae – Fagetum typicum – przywiązany do nieco uboższych gleb występujących głównie na wypukłych formach terenu. Drzewostan buduje buk i jodła, miejscami występuje także jawor.

Wierchomla. Rezerwat utworzony na mocy zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 22 kwietnia 1983 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 16, poz. 91). Teren rezerwatu zajmującego stoki i przyszczytowe partie pod Pustą Wielką pokrywają liczne wychodnie skalne zbudowane z piaskowców i zlepieńców. Niezbyt gęste piętro górne drzewostanu tworzą głównie buk z jodłą w wieku dochodzącym do 170 - 180 lat (w przypadku pojedynczych okazów). Miejscami rośnie znacznie młodszy świerk. Wiele starych drzew (głównie jodeł) obumarło i powaliło się bądź stoją służąc ptakom jako drzewa dziuplaste. W spodzie drzewostanu gęsto rozwija się młode pokolenie pokrywając niemal połowę powierzchni. Dominujący zespół buczyny karpackiej (Denario glandulosae-Fagetum) jest zróżnicowany na dwa warianty - żyzny i uboższy.

Okopy Konfederackie. Niewielki historyczno-krajobrazowy rezerwat utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 08 lipca 1963 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody (M.P. Nr 59, poz. 304) Leży na krańcach Beskidu Sądeckiego, w pobliżu Przełęczy Tylickiej, na stokach góry Jawor. Osobliwością rezerwatu są dość wyraźnie zachowane ślady okopów konfederackich z lat 1769-1770. Teren rezerwatu otaczają rozległe polany porośnięte jałowcem. Obok rezerwatu stoi potężny blok skalny z wmurowaną tablicą upamiętniającą zdarzenia zaszłe tu przed ponad dwoma wiekami.


Polecane artykuły Polecane artykuły

Powrót

Obiekty edukacyjne

Obiekty edukacyjne

W ramach prowadzonej edukacji leśnej zapraszamy do korzystania z obiektów edukacyjnych zlokalizowanych na terenie naszego nadleśnictwa. Każde z tych miejsc ma na celu rozbudzenie świadomości ekologicznej społeczeństwa, uświadomienie współzależności między człowiekiem, społeczeństwem, a przyrodą ale także uświadomienie konieczności przestrzegania norm obowiązujących w lesie.

Obiekty nadleśnictwa służące do prowadzenia edukacji leśnej

Ośrodek Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Roztoce Ryterskiej

Nadleśnictwo Piwniczna w 2007 roku wyremontowało w Roztoce Ryterskiej, starą, zabytkową leśniczówkę, wybudowaną przez hrabiego Adama Stadnickiego w 1919 roku. Na parterze leśniczówki powstała sala multimedialna z możliwością prowadzenia zajęć edukacyjnych dla 40 osób. Natomiast w wyremontowanych budynkach gospodarczych powstała diorama „Puszcza Karpacka” oraz sala wystawowa. Rocznie ośrodek odwiedza ok. 4-5 tys. osób.

Park Ekologiczny Płazów i Gadów w Rytrze

Na powierzchni ponad 0,5 ha, Nadleśnictwo Piwniczna wykonało trzy zbiorniki wodne, m.in. w ramach programu „Małej retencji górskiej”, dzięki którym stworzono doskonałe warunki do bytowania i rozwoju naszych rodzimych gatunków płazów i gadów, takich jak: traszki (występują tutaj wszystkie 4 krajowe gatunki – pospolita, grzebieniasta, karpacka i górska), żaba trawna, ropucha szara, rzekotka drzewna, kumak górski czy zaskroniec. Wzdłuż zbiorników została wykonana ścieżka z tablicami informacyjno-edukacyjnymi, podest nad jednym ze zbiorników oraz wiata spoczynkowa.

Ścieżka przyrodnicza w rezerwacie „Las Lipowy Obrożyska”

Ścieżka dydaktyczna została wytyczona i wykonana w rezerwacie „Obrożyska” już 1996 roku. Ma długość ok. 3,5 km i wiedzie przez najpiękniejsze fragmenty grądu subkontynentalnego z lipą drobnolistną jako gatunkiem głównym. Niektóre z lip osiągają potężne rozmiary i wiek ponad 150 lat. Lipie towarzyszą graby, buki, jodły świerki i modrzewie. Bardzo bogate w roślinność jest tutaj runo leśne, obfitujące w rzadko spotykane gatunki jak lilia złotogłów, podkolan biały i zielonawy, gnieźnik leśny czy kokoryczka wielokwiatowa.

Ścieżka ornitologiczna „Łopata Polska”

Trasa ścieżki wiedzie wzdłuż malowniczo meandrującej na tym odcinku, rzeki Poprad. Ścieżka w formie pętli ma długości ok. 2 km, jest wyposażona w tablice informacyjno-edukacyjne prezentujące bogactwo miejscowej, beskidzkiej awifauny.

Ścieżka przyrodnicza „Rogasiowy Szlak”

Ścieżka dydaktyczna z dwoma wariantami przemarszu – dłuższym i krótszym. Nazwa nawiązuje do opowiadania Marii Kownackiej „Rogaś z Doliny Roztoki” opartej na wydarzeniach, które miały miejsce w Rytrze. Na ścieżce znajduje się 14 przystanków zaopatrzonych w tablice informacyjne. Ścieżka daje możliwość zapoznania się z formami ochrony przyrody, chronionymi gatunkami roślin i zwierząt, źródłami wód mineralnych i zbiorowiskami roślinnymi. Trasa ścieżki wiedzie poprzez wszystkie piętra roślinności w Beskidach od wysokości 450 m do ponad 900 m n.p.m., fragmentami przechodząc przez rezerwat Baniska.

Ścieżka dydaktyczna „Łomnickie Uroczyska”

Usytuowana jest na terenie Leśnictwa Łomnica. Trasa ścieżki zaczyna się na placu turystyczno-edukacyjnym przy leśniczówce w Łomnicy i biegnie przez drzewostan nasienny, szkółkę leśną a następnie drogą dolinową wzdłuż potoku Łomniczanka Całkowita długość trasy wynosi 3,5 km. Na ścieżce znajduje się 9 tematycznych przystanków. Dowiedzieć się z nich można o nasiennictwie leśnym, retencyjności lasu, odnowieniu naturalnym, martwym drewnie, budowie geologicznej Beskidów czy roślinności na podmokłej górskiej łące.

Wieża widokowa na szczycie Radziejowej

Wieża widokowa została wybudowana i oddana do użytku w 2020 roku. Konstrukcja wieży jest drewniana z metalowymi, ażurowymi stopniami oraz podestami. Obecny obiekt powstał na miejscu wysłużonej już wieży z 2010 roku. Zainteresowanie wieżą na Radziejowej jest bardzo duże ze względu na niepowtarzalne panoramy na Tatry, Pieniny, Gorce oraz Beskid Sądecki i Dolinę Popradu. Wieża stoi na międzynarodowym czerwonym szlaku EB. Stąd do schroniska PTTK na Przehybie jest niespełna godzina marszu. Nowa wieża została wybudowana według nowego projektu i jest blisko dwa metry wyższa od wcześniejszej wieży.

Plac edukacyjno-rekreacyjny w Leśnictwie Łomnica

Plac edukacyjno-turystyczny został wybudowany przez Nadleśnictwo Piwniczna na miejscu starego pola biwakowego. Powstały: duża drewniana wiata z ławami i stołami, wiata z paleniskiem, grillem i miejscem składowania opału, miejsce na ognisko z ławeczkami, plac zabaw (kombajn) dla najmłodszych, zainstalowano 9 tablic interaktywnych o tematyce przyrodniczej i leśnej. Ponadto została doprowadzona bieżąca woda, postawiona toaleta oraz doprowadzona instalacja elektryczna. Turyści indywidualni mogą korzystać z drewna dostępnego na miejscu. Grupy zorganizowane powinny ustalić swój pobyt z leśniczym leśnictwa Wierchomla zgodnie z regulaminem.

Stanowisko języcznika zwyczajnego – punkt edukacyjny

Lasy Nadleśnictwa Piwniczna słyną z różnorodności gatunkowej roślin. Na terenie leśnictw Roztoka Mała i Wielka zostało oznaczonych w terenie kilka stanowisk rzadkiej paproci – języcznika zwyczajnego. Jedno ze stanowisk znajduje się bezpośrednio przy drodze dolinowej w Leśnictwie Roztoka Wielka, dzięki czemu dla turystów został wybudowany podest umożliwiający obserwację zbocza, na którym znajduje się zbiorowisko roślinne – zespół jaworzyny zboczowej z języcznikiem zwyczajnym.

Uroczysko „Głęboki Jar” – punkt edukacyjny

Punkt edukacyjny „Głęboki Jar” znajduje się na terenie Leśnictwa Rzyczanów. Jest to piękne i malownicze miejsce przełomu rzyczanowskiego potoku, którego wartki nurt wyrzeźbił głęboki jar, pełen zakrętów i wodospadów. Nad jarem znajduje się drewniana konstrukcja mostu. Obecna konstrukcja została wybudowana w 2010 roku, na wzór pierwszego w tym miejscu mostu z lat 20-tych XX wieku, wybudowanego przez hrabiego Adama Stadnickiego. Warto wspomnieć, że poziom mostu znajduje się na wysokości 11 m nad doliną potoku. Aktualnie ze względu na stan techniczny most jest zamknięty. Trwają prac przy uzyskaniu zezwolenia i odpowiednich środków  celu odbudowy nowego mostu.

Wiaty turystyczno-edukacyjne

Nadleśnictwo Piwniczna, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom turystów i wczasowiczów odwiedzających Beskid Sądecki, wybudowało już 16 wiat drewnianych, dających możliwość schronienia się w trakcie wędrówki, przed trudnymi warunkami atmosferycznymi. Zostały one wybudowane w miejscach najczęściej uczęszczanych przez turystów, oraz wskazywanych wcześniej przez zainteresowanych. Na ścianach wiat są zainstalowane tablice edukacyjne o róznorakiej tematyce leśnej i przyrodniczej.

Miejsca te to:

  • Leśnictwo Roztoka Wielka („Stary Kamieniołom”), przy drodze dolinowej na Halę Konieczna,
  • Leśnictwo Roztoka Mała („Pod Pańską”), przy drodze dolinowej do kapliczki na Kramarce,
  • Leśnictwo Wierchomla („Pod Hale”), przy drodze dolinowej na Łabowską Halę,
  • Leśnictwo Runek („Pod Schroniskiem”), przy drodze stokowej na Schronisko PTTK „Bacówka nad Wierchomlą”,
  • Leśnictwo Żegiestów przy leśniczówce, służy głównie jako wiata edukacyjna,
  • Leśnictwo Wierchomla przy Schronisku PTTK na Łabowskiej Hali,
  • Leśnictwo Łomnica – wiata edukacyjna i wiata z grillem na placu turystycznym,
  • Leśnictwo Szczawnik („Betlejemka”), przy drodze dolinowej Szczawnik – Schronisko PTTK „Bacówka nad Wierchomlą”,
  • Leśnictwo Rzyczanów („Żarnowiec”), przy szlaku na Schronisko „Cyrla”,
  • Leśnictwo Roztoka Mała („Kramarka”) – zespół trzech wiat z paleniskiem na ogniska oraz grillem.
  • Leśnictwo Roztoka Wielka – wiata w Parku Ekologicznym w Rytrze,
  • Leśnictwo Roztoka Mała – wiata spoczynkowa oraz wiata z grillem na polu turystycznym z parkingiem leśnym, przy Ośrodku Edukacyjnym LKP w Roztoce Ryterskiej.