Nazwa projektu: Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich

https://www.ckps.lasy.gov.pl/adaptacja-na-terenach-gorskich

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.1 Adaptacja do zmian klimatu z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne odraz monitoring środowiska

Okres realizacji: 2016-2023 r.

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: wzmocnienie odporności na zagrożenia związane ze zmianami klimatu w górskich ekosystemach leśnych.

Cele uzupełniające:

• odbudowa cennych ekosystemów naturalnych, a tym samym pozytywny wpływ na ochronę różnorodności biologicznej;
• ocena skutków przyrodniczych wykonywanych zadań realizowana poprzez prowadzenie monitoringu porealizacyjnego wybranych zadań adaptacyjnych.

Podjęte działania ukierunkowane były na zapobieganie powstawaniu lub minimalizację negatywnych skutków zjawisk naturalnych takich jak: niszczące działanie wód wezbraniowych, powodzie i podtopienia, susza i pożary.

W projekcie priorytetowo potraktowano budowę i modernizację obiektów małej retencji. Ich najważniejszym zadaniem jest magazynowanie wody – nie tylko w zbiornikach, lecz także na obszarach mokradłowych oraz w ściółce i glebie leśnej. Leśnicy zrealizowali także prace związane z zabezpieczeniem infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej.

Działania retencyjne – nawet te polegające na budowie małych zbiorników wodnych oraz innych obiektów służących podpiętrzaniu oraz spowolnieniu szybkiego odpływu wody – mają wpływ nie tylko na lokalne ograniczenie zagrożenia powodziowego, lecz także na minimalizowanie strat powodowanych erozją wodną i suszą. Jest to istotne zwłaszcza w górach, gdzie specyficzne uwarunkowania środowiskowe oraz zmiany klimatyczne sprzyjają gwałtownym opadom deszczu, a w konsekwencji nagłym wezbraniom rzek i strumieni. Coraz częściej stanowią one zagrożenie dla zdrowia oraz życia ludzi i są przyczyną degradacji lokalnych ekosystemów.

Wzorem podobnego projektu z okresu 2007-2013 podjęte działania miały charakter prośrodowiskowy. Oznacza to, że zastosowano rozwiązania w jak największym stopniu dostosowane do istniejących warunków przyrodniczo-krajobrazowych, z użyciem materiałów naturalnych takich jak: kamień, drewno, faszyna czy lokalny grunt.

Nadleśnictwa zaangażowane w realizację projektu zrealizowały inwestycje związane z:

• budową, przebudową lub odbudową zbiorników małej retencji i zbiorników suchych;
• budową, przebudową lub odbudową małych urządzeń piętrzących (zastawki, małe progi, przetamowania) na kanałach i rowach w celu spowolnienia odpływu wód powierzchniowych, przywracania funkcji obszarów mokradłowych i ich ochrony oraz odtwarzanie terenów zalewowych;
• przebudową i rozbiórką obiektów hydrotechnicznych niedostosowanych do wód wezbraniowych (mostów, przepustów, brodów);
• zabudową przeciwerozyjną dróg, szlaków zrywkowych oraz zabezpieczeniem obiektów infrastruktury leśnej przed skutkami nadmiernej erozji wodnej związanej z gwałtownymi opadami i spływami wód (m.in. wodospusty, płotki drewniane, kaszyce, narzut kamienny).

Efekty
Najistotniejszym rezultatem projektu była ilość zretencjonowanej wody oraz liczba wykonanych obiektów retencyjnych i kompleksowych zadań.

Osiągnięte wskaźniki:

• objętość retencjonowanej wody: 615 366,59 tys. m³
• pojemność obiektów małej retencji: 916 614,89 tys. m³
• liczba obiektów piętrzących wodę lub spowalniających jej odpływ: 1 099 szt.

Wartość projektu
Całkowity koszt realizacji projektu: 239 161 321,78 zł
Kwota wydatków kwalifikowalnych: 187 260 332,27 zł
Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 159 171 282,42 zł

W Nadleśnictwie Piwniczna projekt obejmował budowę nowych przyrodniczo-technicznych zabezpieczeń brzegu w bezpośredniej styczności z drogami leśnymi, których łączna długość wyniosła ponad 6 km długości na terenie całego Nadleśnictwa.

Prowadzone w Nadleśnictwie Piwniczna prace retencyjne, w ramach I etapu projektu, zaowocowały powstaniem 25 zbiorników wodnych, m.in. w leśnictwach Rzyczanów, Roztoka Mała, Roztoka Wielka, Runek, Wierchomla i Żegiestów. Najciekawsze z nich wybudowano na obszarze leśnictwa Roztoka Wielka. W tutejszym Parku Ekologiczny, chroniącym rodzime płazy i gady, powstał zespół 2 zbiorników, które pięknie wkomponowały się w krajobraz, jak również stanowią idealne warunki bytowania i rozrodu dla 4 gatunków traszek, żaby trawnej, zaskrońca czy ropuchy szarej. W leśnictwie Roztoka Mała w ramach projektu wybudowano także: 7 kaszyc, 4 brody, 11 mniejszych zbiorników oraz 6 kierownic (budowli służących do wytworzenia i utrwalenia nowego brzegu cieku). Ponadto przebudowano 5 przepustów przywracających ciągłość biologiczną cieków. W poprzek licznych szlaków oraz utwardzonych dróg leśnych wytyczonych w nadleśnictwie wybudowano także wodospusty, które odprowadzają z nich wodę deszczową na zbocza.

Warto wspomnieć, że Nadleśnictwo Piwniczna jest położone na terenie obfitującym w liczne ujęcia głębinowych leczniczych wód mineralnych. Na samym tylko obszarze Doliny Popradu znajduje

Nazwa projektu: "Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych na obszarach zarządzanych przez PGL Lasy Państwowe"

https://www.ckps.lasy.gov.pl/ochrona-gatunkow-i-siedlisk

Zrealizowany w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 działanie 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna.

Okres realizacji: 2017-2023

Beneficjent: Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe
przy wsparciu Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych jako jednostki realizującej projekt (JRP)

Cel projektu: poprawa stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, występujących na obszarach Natura 2000, leżących na gruntach zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Cele szczegółowe: polepszenie lub przywrócenie właściwych warunków siedliskowych, zabezpieczenie ostoi występowania i miejsc rozrodu populacji zagrożonych gatunków oraz redukcja zagrożeń, ograniczenie rozprzestrzeniania się obcych gatunków inwazyjnych.

Zakres projektu obejmował wykonywanie działań – najlepszych praktyk w ochronie gatunków i siedlisk, zgodnie z zapisami planów zadań ochronnych, planów ochrony oraz planów urządzenia lasu sporządzonych dla obszarów Natura 2000.

Katalog wykonanych prac:

• dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska,
• zabiegi czynnej ochrony siedlisk (w tym np. ekstensywne użytkowanie kośne lub kośno-pastwiskowe łąk, budowa zastawek, przegród, blokowanie rowów melioracyjnych w celu utrzymania określonego uwilgotnienia),
• zabiegi czynnej ochrony gatunków (w tym: wieszanie budek lęgowych, budowa platform lęgowych, zabezpieczanie miejsc rozrodu, lęgowisk, zimowisk, sadzenie roślin żywicielskich dla motyli i in.),
• zwalczanie inwazyjnych gatunków obcych (np. czeremchy amerykańskiej, rdestowców),
• monitorowanie występowania gatunków chronionych,
• kanalizacja ruchu turystycznego (np. tworzenie i wyposażenie ścieżek edukacyjnych, tras nordic walking),
• ograniczenie drapieżnictwa (duże zagrożenie dla chronionych gatunków ptaków stanowią drapieżniki, których presję ograniczano w różny sposób, np. przez odstrzał, odłów i wywiezienie w dalsze rejony, zastosowanie odstraszających preparatów).

Liczba obszarów Natura 2000, na których były prowadzone działania: 117

Liczba RDLP realizujących projekt: 16

Liczba nadleśnictw realizujących projekt: 114

Efekty projektu

Najistotniejszym rezultatem projektu była powierzchnia siedlisk, których stan ochrony został poprawiony bądź wzmocniony poprzez przeprowadzone działania ochrony czynnej.

• powierzchnia siedlisk wspieranych w zakresie uzyskania lepszego statusu ochrony (CI): 14 893 ha
• liczba typów siedlisk objętych działaniami ochronnymi: 30 szt.
• liczba gatunków objętych działaniami ochronnymi: 32 szt.

Wartość projektu:

Całkowity koszt realizacji projektu: 30 305 005,14 zł

Kwota wydatków kwalifikowalnych: 23 379 179,85 zł

Kwota dofinansowania z funduszy europejskich: 19 872 302,87 zł

się blisko 30% ujęć tychże wód spośród wszystkich odkrytych w Polsce.

Kompleksowy projekt ochrony gatunków i siedlisk przyrodniczych realizowany był przez Nadleśnictwo Piwniczna na obszarze Natura 2000, w PLH120019 - Ostoja Popradzka - rezerwat "Las Lipowy Obrożyska”.

W ramach projektu realizowane były zadania:

- nr 4: Zwalczanie gatunków inwazyjnych mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się gatunku obcego - niecierpka drobnokwiatowego z osobników występujących w rezerwacie poprzez wyrywanie okazów tej rośliny, tj. gatunku inwazyjnego przed okresem kwitnienia na wytypowanej powierzchni 0,20 ha. Zwalczanie będzie obejmować wyrwanie roślin przed okresem kwitnienia, zebranie roślin w szczelne worki i utylizację poza obszarem rezerwatu.

Wartość wykonanego zadania wyniosła 7860,00 złotych netto.

- nr 5: Dostosowanie składu gatunkowego do potrzeb gatunku lub siedliska mające na celu wykonanie zabiegu w strefie ochrony czynnej polegającego na wykonaniu cięć niskiej intensywności w oddz. 104d i 105 k na łącznej powierzchni 6,46 ha mającego na celu regulację składu gatunkowego drzewostanu niezgodnego
z siedliskiem oraz poprawę warunków wzrostu podrostom Lp, Gb i innym gatunkom grądowym. Surowiec drzewny będzie w większości pozostawiony do mineralizacji
w miejscu ścięcia Część surowca uzyskanego w trakcie cięć zostanie wykorzystana do tworzenia naturalnych barier na przebiegu dzikich ścieżek (na granicach rezerwatu), o czym jest mowa w PO. Zakres prac: ścinka drzew wyznaczonych
do wycinki w uzgodnieniu z RDOŚ, część drzew o rozbudowanych koronach będzie wymagała zredukowania korony przed ścinką, odsłonięcie - uwolnienie podrostów lipy i graba wraz ze składaniem gałęzi i drewna w sterty.

Wartość wykonanego zadania wyniosła 50600,00 złotych netto.

W wyniku zrealizowanego już przedsięwzięcia, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, dofinansował działania mające na celu przebudowę drzewostanów monokulturowych na terenie Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Sądeckiego.

Projekt obejmował następujący zakres prac:

• Melioracje agrotechniczne – 128,25 ha,
• Przebudowa drzewostanów (zakładanie upraw wraz z poprawkami) – 113,75 ha,
• Grodzenie upraw – 5100 mb.